O‘ZBEKISTONNING INSON KAPITALI VA XORIJIY TILLARGA TA’LIMGA QARATILGAN STRATEGIK INVESTITSIYASI
O‘zbekiston inson kapitalini rivojlantirish yo‘lida tub o‘zgarishlar bosqichidan o‘tmoqda, bunda xorijiy tillarni o‘qitishni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Ushbu tashabbus mamlakatning «O‘zbekiston–2030» strategiyasida markaziy o‘rin tutib, ta’lim, sog‘liqni saqlash va ijtimoiy himoya sohalaridagi kompleks islohotlar orqali malakali va global raqobatbardosh ishchi kuchini shakllantirishni maqsad qilgan.
Erta yoshdagi ta’limning hal qiluvchi ahamiyatini tushungan holda, O‘zbekiston maktabgacha ta’lim infratuzilmasini sezilarli darajada kengaytirdi. 2017–2025 yillar oralig‘ida maktabgacha ta’lim bilan qamrab olish darajasi 30 foizdan 77 foizga oshdi, bunda davlat, xususiy va oilaviy markazlarni o‘z ichiga olgan 29 mingdan ortiq maktabgacha ta’lim muassasalari tashkil etildi.
BMTning Bolalar jamg‘armasi (UNICEF) va Islom taraqqiyot banki (IsDB) hamkorligida, hukumat 2023-yil dekabr oyida «Erta bolalikdagi sifatli ta’limga kirishni kengaytirish loyihasi»ni ishga tushirdi. 50 million AQSh dollari qiymatidagi ushbu loyiha 2025-yilga qadar 11 ta mintaqaviy o‘quv markazi tashkil etish, o‘quv dasturlari standartlarini takomillashtirish va o‘qituvchilarni tayyorlashga qaratilgan.
Xorijiy tillar, ayniqsa ingliz tilini o‘qitish, O‘zbekiston ta’lim islohotlarining asosiy yo‘nalishlaridan biriga aylandi. 1991-yildan beri ingliz tilini o‘rgatishga alohida urg‘u berilib, bugungi kunda darslar birinchi sinfdan boshlab boshlanadi.
Buni qo‘llab-quvvatlash maqsadida O‘zbekiston Davlat jahon tillari universiteti (UzSWLU) ingliz tili o‘qituvchilarini tayyorlash va o‘quv dasturlarini ishlab chiqishda muhim rol o‘ynab kelmoqda. Shuningdek, AQSh Davlat departamenti ko‘magida hamda Jorj Meyson universiteti tomonidan amalga oshirilayotgan «English Speaking Nation» dasturi doirasida 250 ga yaqin pedagog-yetakchilar malaka oshirdi, bu orqali butun mamlakat bo‘ylab 15 ming nafar o‘qituvchiga yetib borish maqsad qilingan.
Til o‘rganishni yanada rag‘batlantirish uchun 2021-yil dekabr oyida davlat boshqaruvidagi «Chet tillari» telekanali ishga tushirilib, u 24 soat davomida turli tillarda dasturlar, shu jumladan, maxsus til kurslarini taqdim etmoqda.
O‘zbekiston ko‘p millatli aholisini inobatga olib, ko‘p tilli ta’limni joriy etdi. Boshlang‘ich sinflarda yettita tilda ta’lim berilib, o‘quvchilarning ona tilidagi savodxonligi ta’minlanadi va bosqichma-bosqich boshqa tillar o‘rgatila boshlanadi. O‘qituvchilarni ikki va ko‘p tilli ta’lim metodikalariga o‘rgatish bo‘yicha dasturlar kengaytirildi, buning uchun bir nechta tilda raqamli va bosma resurslar ishlab chiqildi.
Ushbu sa’y-harakatlar maktabgacha ta’limga ham kengaytirilib, etnik ozchiliklar va afg‘on qochqinlari jumlasidan 3 mingdan ortiq bola ikki tilli dasturlardan foyda ko‘rmoqda.
O‘zbekiston inson kapitalini rivojlantirishga sodiqligini xalqaro hamkorliklar orqali ham namoyon qilmoqda. 2021-yilda Texnika universiteti Myunxen va MIT’ning Jameel World Education Lab bilan hamkorlikda tashkil etilgan Yangi O‘zbekiston universiteti tadqiqot yo‘nalishidagi oliy ta’lim sohasida muhim qadam bo‘ldi.
O‘zbekiston inson kapitalini rivojlantirishdagi islohotlari faqat darsxona bilan cheklanib qolmay, balki global bozor ehtiyojlariga mos ishchi kuchini tayyorlashga qaratilgan. Bandlik va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi Jahon banki kabi xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda «Bandlik uchun ko‘nikmalarni rivojlantirish loyihasi»ni amalga oshirmoqda, u yoshlar va ayollarni kasbiy hamda til o‘rgatish dasturlari orqali malakali qilishga yo‘naltirilgan. Ushbu tashabbuslar bitiruvchilarga nafaqat texnik bilim, balki IT, turizm va xalqaro savdo kabi sohalarda zarur bo‘lgan xorijiy til kompetensiyalarini ham taqdim etishni maqsad qilgan. O‘zbekiston eksport sohalarini kengaytirar ekan va xorijiy investitsiyalarni jalb qilishga intilar ekan, ishchi kuchini rivojlantirishga til kompetensiyalarini integratsiya qilish mahalliy kadrlarga xalqaro hamkorlar bilan samarali ishlash imkonini beradi, bu esa mamlakatning global iqtisodiyotdagi raqobatbardosh pozitsiyasini mustahkamlaydi.
Bundan tashqari, Toshkentdagi Singapur Menejment Rivojlantirish Instituti (MDIST) xalqaro miqyosda tan olingan dasturlarni taklif etishda davom etib, mamlakatning malakali mutaxassislar zaxirasini boyitmoqda.
O‘zbekistonning inson kapitalini rivojlantirishga qaratilgan strategik e’tibori, xususan xorijiy tillarni o‘qitishga berilayotgan ustuvorlik, mamlakatning global iqtisodiyotga integratsiyalashish borasidagi intilishlarini aks ettiradi. Kompleks islohotlar, xalqaro hamkorliklar va inklyuziv siyosatlar orqali mamlakat malakali va raqobatbardosh ishchi kuchi uchun mustahkam poydevor yaratmoqda.
Xasanova Zarina Maxamadalievna
“Xorijiy tillar taʼlimi” kafedrasi katta o‘qituvchisi,
Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti
